زىيانلىق ھاشارەتلەر ۋە ئۇيغۇرلار

 

 

مەن ئىشلەۋاتقان تۇپراق تەتقىقات مەركىزىدە بىر قانچە يىلنىڭ ياقى ھاشارەتلەرنىڭ DNA سىنى يىغىپ ئۇچۇر ئامبىرى قۇرۋاتىمىز. ئۈسۈملۈك،زىرائەت ، مىۋە – چىۋە، دەل-دەرەخلەرگە قۇنىدىغان ھاشارەتلەر پايدىلىق ۋە زىيانلىق ھاشارەت دەپ ئىككىگە ئايرىلدىكەن. پايدىلىق ھاشارەت چۇقۇم بولمىسا بولمايدىكەن، لىكىن زىيانلىق ھاشارەتنى يۇقاتمىسا ئۈسۈملۈك، زىرائەت ۋە مىۋە – چىۋىلەرگە شۇنداقلا ئېكىلوگىيەلىك مۇھىتقىمۇ زىيانلىق ئىكەن. مەسلەن دۇنيانىڭ مەلۇم بىر يىرىدە مەلۇم بىر خىل ھاشارەت تۇيۇقسىز ئاۋۇپ كەتسە،بىراقلا دورا چېچىپ يۇق قىلسا ھەم پايدىلىق ھەم زىيانلىق ھاشارەتلەرنىڭ ھەممىسىى بىراقلا يۇقۇلۇپ ئېكىلوگىيەلىك مۇھىتقىمۇئېغىر زىينى يىتىدىكەن. شۇڭا بىزنىڭ تەتقىقات مەركىزىنىڭ DNA يىغىشتىكى مەخسەتتكى ئۈزىمىز توپلىغان DNA ئامبىردىكى سانلىق مەلۇماتلار ئارقىلىق مەلۇم ئۈسۈملۈكتە تۇيۇقسىز پەيدا بولغان ھاشارەتنىڭ رەسمىنى سېلىشتۇرۇپ بۇنىڭ پايدىلىق ۋە ياكى زىيانلىق ھاشارەت ئىكەنلىكگە ھۈكۈم قىلىش ئارقىلىق ئۈسۈملۇكنىڭ زىيانلىق ھاشارەتنىڭ زىينىغا ئۇچۇراشنىڭ ئالدىنى ئېلىش، شۇنداقلا زىيانلىق ھاشارەتنى يۇقۇتۇشنىڭ دورىسنى تەۋسىيە قىلىش. بۇ دورا پەقەت زىيانلىق ھاشارەتنىلا يۇقۇتالايدىغان بۇلۇپ، پايدىلىق ھاشارەتكە ھىچقانداق تەسىر قىلمايدۇ. گەپنى خۇلاسىلساق، شەرقى تۈركىستاننىڭ ئىگىسى بولغان ئۇيغۇرلار ۋە باشقا تۈركى مىللەتلەر خىتاي ھۈكۈمىتىگە نىسبەتەن زىيانلىق ھاشارەت بۇلۇپ قالدى. شۇڭا نەچچە مىليۇن ئۇيغۇر،قازاق،قىرغىز…قاتارلىق تۈركى مىللەتلەر خىتاينىڭ شەرقى تۈركىستاندىكى جازا لاگىرىدا خىتاينىڭ كەلگۈسىدىكى ئىشلەپ چىقىردىغان بىئولۇگىيەلىك قۇرالىنىڭ تەجىرىبە ماتېرىيالى قىلىنماقتا. خىتاي ھۈكۈمىتى جازا لاگىردىكلەرنىڭنىڭ ھەرخىل بىئولوگىيەلىك ئۇچۇرىنى توپلاش ئارقىلىق كەلگۈسىدە غايەت زور بىئولوگىيەلىك ئۇچۇر ئامبىرىنى قۇرۇپ ئورتا ئاسىيادىكى باشقا تۈركى مىللەتلەرنىمۇ كونترۇل ئاستىغا ئېلىش ئۈچۈن ۋە كېڭەيمىچىلىك قىلىش ئۈچۈن بىئولوگىيەلىك قۇرالنى ياساپ چىقىشىقا تەجىرىبە قىلماقتا. كۈزىمىزنى ئاچايلى ، كەلگۈسىدىكى بۇلدىغان چوڭ قىرغىنچىلىقنىڭ ئالدىنى ئېلىش، خىتاي تاجاۋۇزچىللىرىنىڭ رەزىل سۈيقەستىنڭ ئەمەلگە ئاشماسلىقى ،ئۇيغۇرنىڭ نەسلىنىڭ قۇرۇپ كەتمەسلىكى ئۈچۈن يۇقىلاڭ تالاش – تارتىش ۋە ئىچكى زىدىيەتلەرنى تۈگىتىپ پۈتۈن زېھنىمىزنى،كۈچىمىزنى خىتاي تاجاۋۇزچىللىرىغا قارىتايلى. ھازىرچە مۇشۇنچىلىك يېزىپ تۇراي، ئىنكاسقا مۇشۇ ئەسۋابقا ۋە تېخنىكىغا مۇناسىۋەتلىك ئىدارىنىڭ تور بېتىنى يوللاپ قويدۇم كۈرۈپ بېقىڭلار.

يېزىلغان ۋاقتى: 2018-يىلى 12-ئاينىڭ 22-كۈنى